تاثیر مصرف گوشت مرغ بر اختلالات هورمونی در نوجوانان

مقدمه

دوران نوجوانی یکی از حساس‌ترین برهه‌های زندگی است؛ زمانی که بلوغ هورمونی رخ می‌دهد، تغییرات رشد سریع صورت می‌گیرد و بسیاری از فاکتورهای تغذیه‌ای می‌توانند تأثیراتی بلندمدت بر سلامت هورمونی فرد داشته باشند. یکی از موضوعاتی که اخیراً مورد توجه شده، ارتباط میان مصرف گوشت مرغ (یا به‌طور کل گوشت طیور) و اختلالات هورمونی در نوجوانان است. اگرچه گوشت مرغ غالباً به عنوان منبع پروتئین کم‌چرب توصیه می‌شود، اما شواهدی وجود دارد که مصرف این محصول می‌تواند با پیامدهای منفی هورمونی همراه باشد. در این مقاله، ابتدا نگاهی به مسیرهای تأثیرگذاری خواهیم انداخت، سپس شواهد علمی مرتبط را مرور می‌کنیم، به مضرات محصولات حیوانی می‌پردازیم، و در نهایت به منابع جایگزین گیاهی که می‌توانند بخشی از راهکار باشند، اشاره می‌کنیم.

---

مسیرهای اثرگذاری مصرف گوشت مرغ بر هورمون‌ها

چند مسیر علمی وجود دارد که می‌تواند توضیح دهد چرا مصرف گوشت مرغ ممکن است بر تعادل هورمونی نوجوانان تأثیر بگذارد:

1. قِصاص هورمونی و افزودنی‌ها در طیور
   بعضی مطالعات نشان داده‌اند که گوشت طیور ممکن است حاوی بقایای هورمونی یا مواد مختل‌کننده غدد درون‌ریز (EDCs) باشد. برای مثال، مطالعه‌ای در مصر روی نمونه‌های گوشت مرغ نشان داد که سطح استرادیول (Estrogen) در بسیاری از نمونه‌ها بیشتر از حد قابل قبول تخمین زده شده بود. PubMed این بدان معنی است که مصرف این گوشت ممکن است بار هورمونی خارجی را افزایش دهد و در نوجوانانی که سیستم هورمونی‌شان در حال تنظیم است، اختلال ایجاد کند.
2. تغییرات در ترکیب بدن و توده چربی
   پژوهش‌های طولی نشان داده‌اند که مصرف بیشتر طیور در کودکی ممکن است با شاخصی مانند شاخص توده چربی (FMI) در نوجوانی ارتباط پیدا کند. برای مثال، مطالعه «‎GINIplus and LISAplus birth cohorts» نشان داد مصرف بیشتر گوشت طیور در سن ۱۰ سال در پسران با FMI افزایش یافته در سن ۱۵ سال همراه بود. BioMed Central+1 افزایش بافت چربی یا جابجایی در ترکیب بدن می‌تواند از طریق مسیرهای هورمونی، مثل مقاومت به انسولین یا تغییر ترشح هورمون‌های جنسی، اثرگذار باشد.
3. تأثیر بر زمان‌بندی بلوغ هورمونی
   چنانچه نوجوانانی مصرف بیشتر پروتئین حیوانی (از جمله طیور) داشته باشند، ممکن است بلوغ زودهنگام را تجربه کنند. مطالعه‌ای در چین نشان داد که مصرف بیشتر طیور با شروع زودتر قاعدگی (پستان شدن) مرتبط بوده است. PubMed+1 بلوغ زودهنگام خودِ یک عامل خطر برای اختلالات هورمونی و متابولیک در آینده محسوب می‌شود.
4. مواد مختل‌کننده غدد درون‌ریز (EDCs) و محیط زیست تغذیه‌ای
   گوشت طیور ممکن است مسیر دریافت EDCs را تسهیل کند؛ این مواد می‌توانند عملکرد هورمون‌های جنسی، تیروئید، رشد و متابولیسم را مختل کنند. بررسی‌ها نشان می‌دهند که غذاهای حیوانی – به‌ویژه آنهایی که فرآوری یا پرورش صنعتی شده‌اند – ممکن است بار بالاتری از مواد مختل‌کننده غدد درون‌ریز داشته باشند. PubMed+1

با توجه به این مسیرها، منطقی است که مصرف گسترده گوشت مرغ – به‌ویژه در نوجوانانی که رشد سریع دارند – بتواند پیامدهایی هورمونی به همراه داشته باشد.

---

شواهد علمی مرتبط

در این بخش، به مرور برخی از مطالعات علمی که به ارتباط بین مصرف گوشت طیور و هورمون‌ها یا رشد نوجوانان پرداخته‌اند، می‌پردازیم:

• مطالعه‌ای روی ۱۹۸۱ دختر نوجوان در شانگهای نشان داد که مصرف بیشتر طیور با ریسک بالاتر شروع زودهنگام قاعدگی مرتبط است (OR: 0.61 برای کسانی که هرگز طیور مصرف نکرده بودند در مقایسه با کسانی که مصرف داشتند)؛ بررسی دیگر گوشت‌ها چنین ارتباطی نشان نداد. PubMed
• مطالعه‌ای روی حیوانات آزمایشگاهی نشان داد که مصرف گوشت مرغ معمولی (در مقایسه با گوشت «ارگانیک») همراه با افزایش سطح تستوسترون و کاهش سطح هورمون لوتئینه‌کننده (LH) بوده است؛ گرچه روی انسان انجام نشده است، ولی می‌تواند نشانه‌ای از اختلال هورمونی باشد. PubMed
• بررسی بر بقایای هورمونی در گوشت مرغ نشان داد که شاخص خطر برای استرادیول و تستوسترون در بسیاری از نمونه‌ها بیش از حد ایمن تخمین زده شده بود. PubMed
• درباره ترکیب بدن، مطالعه GINIplus/LISAplus نشان داد که مصرف بالاتر طیور در کودکی با افزایش چربی بدن در نوجوانی در پسران همراه بوده است. PubMed
• بررسی نقش غذاهای بسیار فرآوری‌شده (UPF) در نوجوانان نشان داد که مصرف بالا از این قبیل غذاها (که ممکن است شامل گوشت فرآوری‌شده طیور هم باشند) با افزایش شاخص آزاد تستوسترون (FAI) در دختران همراه است. PubMed+1

در مجموع، اگرچه شواهد مستقیم کامل و قاطع نیست – به‌ویژه مطالعه بلندمدت و تصادفی روی انسان – اما مجموعه‌ای از اطلاعات نشان می‌دهد که مصرف طیور در نوجوانان تأثیراتی بر هورمون‌ها و بلوغ داشته باشد.

---

مضرات مصرف محصولات حیوانی با تمرکز بر گوشت مرغ

با در نظر گرفتن شواهد، می‌توان مجموعه‌ای از مضرات بالقوه مصرف گوشت مرغ – به ویژه در نوجوانان – را به این صورت خلاصه کرد:

1. بلوغ زودرس و پیامدهای آن
   بلوغ زودتر، به‌ویژه در دختران، با ریسک بالاتر بیماری‌های مزمن در بزرگسالی همراه است؛ از جمله دیابت، چاقی، اختلالات قلبی–عروقی و اختلالات هورمونی. چون مصرف بیشتر طیور با بلوغ زودتر مرتبط بوده است، مصرف آن می‌تواند یکی از عوامل مؤثر باشد.
2. اختلال در هورمون‌های جنسی
   مطالعات نشان داده‌اند که گوشت مرغ ممکن است با افزایش تستوسترون و کاهش LH در آزمایشات حیوانی همراه بوده است؛ هرچند نتایج این نوع مطالعات را نمی‌توان عیناً به انسان تعمیم داد، اما هشداری جدی به‌شمار می‌آید.
3. تأثیر بر ترکیب بدن و مقاومت به انسولین
   افزایش مصرف طیور با افزایش چربی بدن در نوجوانی در پسران مرتبط بوده است؛ بافت چربی اضافی می‌تواند باعث مقاومت به انسولین، تغییر متابولیسم و در نتیجه اختلالات هورمونی شود.
4. بار مواد خارجی و مختل‌کننده غدد درون‌ریز (EDCs)
   گوشت طیور ممکن است مسیر ورود هورمون‌ها، آنتی‌بیوتیک‌ها، مواد رشد و سایر افزودنی‌ها را فراهم کند؛ این مواد می‌توانند به سیستم هورمونی نوجوانان آسیب برسانند.
5. کم‌توجهی به تنوع غذایی و تأکید صرف بر پروتئین حیوانی
   وقتی مصرف گوشت طیور جایگزین منابع متنوع پروتئین‌دار (شامل گیاهی و حیوانی) شود، ممکن است برخی مواد مغذی مهم کمتر تأمین شوند و تعادل رژیمی به هم بخورد؛ این موضوع می‌تواند به همراه سایر فاکتورها در بروز اختلالات هورمونی مؤثر باشد.

به بیان دیگر، مصرف گوشت مرغ به‌تنهایی عاملی قطعی برای اختلال هورمونی نیست، اما جزئی از مجموعه عوامل خطر است که در نوجوانانی که سیستم هورمونی و متابولیکی‌شان هنوز در حال تکامل است، باید با حساسیت بررسی شود.

---

مزایای منابع جایگزین گیاهی

برای نوجوانانی که یا قصد دارند مصرف گوشت مرغ را کاهش دهند یا در جستجوی تنوع بیشتر در رژیم غذایی هستند، منابع گیاهی متعددی وجود دارد که می‌تواند جایگزین خوبی به شمار رود و از منظر هورمونی نیز مزایایی داشته باشد:

1. پروتئین گیاهی با کیفیت
   – حبوبات (لوبیا، عدس، نخود)
   – سویا و فرآورده‌های آن (توفو، تمپه)
   – مغزها و دانه‌ها (گردو، بادام، تخم‌کتان، چیا)
   این منابع نه تنها پروتئین تأمین می‌کنند، بلکه چربی‌های سالم، فیبر، و میکرو­نوتری­نت‌های متنوعی دارند که می‌توانند از اختلالات هورمونی پشتیبانی کنند.
2. کاهش دریافت بار هورمونی و افزودنی‌ها
   رژیم گیاهی به‌طور طبیعی احتمال دریافت بقایای هورمونی یا مواد رشد را کمتر می‌کند؛ بنابراین ممکن است فشار کمتری بر سیستم هورمونی نوجوان وارد شود.
3. بهبود ترکیب بدن و حساسیت به انسولین
   مطالعات نشان می‌دهند که مصرف بیشتر پروتئین گیاهی و فیبر بالاتر با کاهش درصد چربی بدن، افزایش حساسیت به انسولین و کاهش التهاب همراه بوده است؛ همه اینها می‌توانند شرایط هورمونی را بهبود ببخشند.
4. تنوع مواد مغذی و حفاظت هورمونی
   منابع گیاهی با فراهم کردن ویتامین‌ها، مواد معدنی، ترکیبات گیاهی فعال (فیتوکمیکال‌ها) و فیبر، می‌توانند نقش حمایتی در سلامت هورمونی و عمومی نوجوان ایفا کنند.
5. قابل‌پذیری برای عادت‌های غذایی سالم طولانی‌مدت
   ایجاد الگوی رژیمی که بیشتر بر گیاهان تکیه دارد، می‌تواند نوجوان را به سمت سبک زندگی سالم‌تر سوق دهد، که این خود زمینه‌ساز هورمونی متعادل‌تر در آینده است.

به عنوان مثال، نوجوانی که به‌جای هر روز مصرف زیاد گوشت مرغ، چند وعده در هفته از حبوبات، مغزها، غذاهای سویا و غلات کامل بهره می‌برد، احتمالاً شانس بهتری برای حفظ تعادل هورمونی دارد.

---

راهکارهای عملی برای نوجوانان و خانواده‌ها

1. یک یا دو وعده در هفته مصرف گوشت مرغ (یا طیور) را به یک وعده یا کمتر کاهش دهید و در باقی وعده‌ها از منابع گیاهی استفاده کنید.
2. هنگام مصرف گوشت مرغ، نحوۀ آماده‌سازی سالم را انتخاب کنید: مثلاً گریل شده یا پخته شده، نه سرخ‌شده با چربی زیاد.
3. مطمئن شوید که نوجوانان در رژیم خود تنوع دارند: حبوبات، مغزها، دانه‌ها، سبزیجات، غلات کامل.
4. در خرید گوشت مرغ و فرآورده‌های طیوری، کیفیت را مدنظر قرار دهید: ترجیحاً مرغ با تغذیه بهتر، بدون رشد مصنوعی سریع و افزودنی کمتر.
5. بررسی و نظارت بر وضعیت رشد، ترکیب بدن و نشانه‌های بلوغ (مثل شروع قاعدگی، تغییرات در رشد مو یا بدن) با همراهی پزشک یا متخصص تغذیه نوجوان، مخصوصاً اگر الگوی غذایی به سمت مصرف زیاد گوشت دارد.

---

نتیجه‌گیری

در جمع‌بندی، می‌توان گفت که مصرف گوشت مرغ – به‌ویژه در نوجوانانی که رشد سریع دارند و سیستم هورمونی‌شان در حال تنظیم است – ممکن است با پیامدهایی هورمونی، بلوغ زودتر، افزایش چربی بدن و اختلال در تعادل هورمون‌های جنسی همراه باشد. اگرچه نمی‌توان تماماً نتیجه گرفت که گوشت مرغ همیشه عامل اصلی این اختلالات است، اما شواهد به اندازه کافی نشان می‌دهند که باید با احتیاط به آن نگاه کرد. در مقابل، انتخاب منابع پروتئینی گیاهی ، کاهش بار هورمونی خارجی، افزایش فیبر و تنوع غذایی، می‌تواند به تعادل بهتر هورمونی کمک کند.

---

منابع

1. Gao Y., Li X., Yang Y. et al. “Higher poultry consumption was associated with an earlier age at menarche.” Acta Paediatrica. 2020;109(8):1619‑1627. PubMed
2. Ahmad S., Ahmed I., Haider S., Batool Z., Ahmed S.B. “Daily consumption of commercial chicken feed and meat lead to alterations in serum cholesterol and steroidal sex hormones in female rats.” Pakistan Journal of Pharmaceutical Sciences. 2017;30(1):257‑261. scholars.aku.edu+1
3. El‑Ashmawy E., El‑Daly Y., etc. “Hormonal residues in chicken and cattle meat: A risk threat the present and future consumer health.” Food and Chemical Toxicology. 2023. PubMed
4. Pappa E., de Waal H.A. et al. “Trends in meat consumption and its association with menarche timing: findings from CHNS 1997–2015.” Nutrition & Metabolism. (2020) PMC
5. Bös K., et al. “Thematic Review of Endocrine Disruptors and Their Role in Shaping Pubertal Timing.” Children. 2025;12(1):93. MDPI

برای مطالعه بیشتر

Factory Farming: Cruelty for Humans, Animals and the Planet

Animals

Environment

Humans

https://cruelty.farm/take-action-now/

https://www.linkedin.com/company/Vegland/

https://virgool.io/VegLand

Building a Kinder World for Animals, Humans, and the Planet

همه چیز درباره گیاهخواری: برای کسانی که به زمین، حیوانات، تندرستی و انسانیت اهمیت می دهند.

https://www.instagram.com/mehravamag/

منبع خبر: sabzito.com