حسابداری مالی: تعریف، اصول و نحوه عملکرد آن

تصور کنید که شما مدیر یک کسب‌وکار موفق هستید و می‌خواهید ضربان مالی عملیات خود را رمزگشایی کنید. در اینجا حسابداری مالی به‌عنوان همراهی ضروری وارد عمل می‌شود که اعداد را به روایت قابل‌فهمی از سلامت مالی شرکت شما تبدیل می‌کند. اما چرا این موضوع تا این حد مهم است؟ چگونه کسب‌وکارها اطمینان حاصل می‌کنند که صورت‌های مالی‌شان هم دقیق و هم مفید هستند؟

در این مقاله قصد داریم حسابداری مالی را به زبانی ساده و تخصصی شرح دهیم، از تعریف و اصول آن گرفته تا نحوه عملکردش. پس بیایید با هم وارد دنیای مالی شویم و با اطمینان و وضوح بیشتری مسیر کسب‌وکارمان را ترسیم کنیم.

 

حسابداری مالی چیست؟

حسابداری مالی بخشی از علم حسابداری است که فرآیند ثبت، خلاصه‌سازی و گزارش‌گیری از تراکنش‌های مالی ناشی از عملیات کسب‌وکار در یک دوره زمانی مشخص را در بر می‌گیرد.

این تراکنش‌ها به صورت صورت‌های مالی تدوین می‌شوند، مانند ترازنامه، صورت سود و زیان، و صورت جریان وجوه نقد که همگی عملکرد مالی شرکت را در یک بازه زمانی معین منعکس می‌کنند.

برای مثال، صورت سود و زیان یک شرکت عمومی نمونه‌ای از حسابداری مالی است. شرکت باید بر اساس دستورالعمل‌های مشخص شده، تراکنش‌هایی را که باید ثبت شوند، رعایت کند و قالب گزارش نیز توسط نهادهای ناظر تعیین می‌شود. در نهایت، گزارشی مالی حاصل می‌شود که میزان درآمد شناسایی شده در یک دوره مشخص را نشان می‌دهد. بنابراین، تهیه سیستم حسابداری مناسب از جمله خرید نرم افزار سپیدار نیز در حسابداری مالی اهمیت زیادی دارد.

 

چهار رکن اساسی حسابداری مالی

اولین رکن، صورت سود و زیان است که نشان‌دهنده سود خالص سازمان در یک دوره معین می‌باشد. این صورت مالی کل فروش را منهای هزینه‌های عمومی سازمان نشان می‌دهد.

دومین رکن، ترازنامه است که شامل دارایی‌های مالکیت سازمان و بدهی‌های آن در یک تاریخ مشخص به همراه حقوق صاحبان سهام یا حقوق سهامداران می‌باشد.

سومین رکن، صورت جریان وجوه نقد است که جریان‌های نقدی ورودی و خروجی یک سازمان را در یک بازه زمانی مشخص گزارش می‌کند. این صورت مالی تنها به وجه نقد توجه دارد و هزینه‌های غیرنقدی مانند استهلاک یا هزینه‌های مالی مبتنی بر بدهی را لحاظ نمی‌کند. صورت جریان وجوه نقد شاخصی از توانایی کوتاه‌مدت شرکت برای تأمین سرمایه عملیاتی لازم جهت پرداخت حقوق کارکنان و بدهی‌ها است.

چهارمین رکن، صورت تغییرات حقوق صاحبان سهام است که ارزش کل مالکیت کسب‌وکار توسط صاحبانش را در یک دوره گزارش می‌کند. این شامل درآمدها و سرمایه‌گذاری‌های مالک به علاوه کسر هزینه‌ها و برداشت‌های مالک است. در شرکت‌های سهامی، این گزارش به صورت صورت تغییرات حقوق سهامداران شناخته می‌شود و سرمایه سهام ناشی از انتشار سهام و سود انباشته که پس از پرداخت سود تقسیمی باقی می‌ماند را ثبت می‌کند.

 

نحوه عملکرد حسابداری مالی

حسابداری مالی بر اساس مجموعه‌ای از اصول پذیرفته شده استوار است که بسته به الزامات قانونی و گزارش‌دهی کسب‌وکار متفاوت است. بسیاری از شرکت‌ها دارای دفترچه حسابداری هستند که قوانین و استانداردهای حسابداری مربوطه را شرح می‌دهد.

شرکت‌های عمومی در ایالات متحده موظف به اجرای حسابداری مالی مطابق با اصول پذیرفته شده حسابداری (GAAP) هستند. هدف این اصول ارائه اطلاعات یکپارچه و قابل اعتماد به سرمایه‌گذاران، طلبکاران، نهادهای نظارتی و سازمان‌های مالیاتی است.

صورت‌های مالی در حسابداری مالی به پنج دسته اصلی حساب‌های مالی تقسیم می‌شوند: درآمدها، هزینه‌ها، دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام.

درآمدها شامل وجوه حاصل از فروش کالاها و خدمات و همچنین درآمدهای جانبی مانند سود سهام و بهره است.
هزینه‌ها مربوط به بهای تمام شده تولید کالاها و خدمات از تحقیق و توسعه تا تبلیغات و حقوق و دستمزد می‌باشد.
دارایی‌ها شامل دارایی‌های ملموس مانند ساختمان و تجهیزات و دارایی‌های نامشهود مانند حق اختراع و برندها است.
بدهی‌ها شامل تمام بدهی‌های مالی از قبیل وام‌ها و تعهدات مالی است.
حقوق صاحبان سهام بیانگر ارزش خالص شرکت است که پس از پرداخت بدهی‌ها و فروش دارایی‌ها باقی می‌ماند.

 

اصول حسابداری مالی

حسابداری مالی تابع پنج اصل کلی است که راهنمای شرکت‌ها برای تهیه صورت‌های مالی دقیق است. انتخاب روش حسابداری باید از ابتدا مشخص شود، اما در صورت نیاز با اقدامات مشخص می‌توان آن را تغییر داد.

این اصول پایه تمام راهنمایی‌های فنی حسابداری مالی بوده و مبتنی بر حسابداری تعهدی هستند.

• اصل شناسایی درآمد: درآمد باید زمانی شناسایی شود که کسب شده است، نه زمانی که دریافت شده. این اصل مشخص می‌کند چه مقدار درآمد ثبت شود، چه زمانی گزارش شود و چه شرایطی باعث عدم شناسایی آن شود.
• اصل بهای تمام شده: هزینه‌ها باید بر اساس بهای تمام شده تاریخی ثبت شوند و در موارد خاص، هزینه‌ها در طول عمر دارایی به درستی تخصیص داده شوند (مانند استهلاک دارایی‌ها).
• اصل تطبیق: درآمد و هزینه‌های مرتبط باید در همان دوره زمانی ثبت شوند تا از ثبت درآمد و هزینه‌های مربوط به آن در دوره‌های مختلف جلوگیری شود.
• اصل افشای کامل: شرکت‌ها باید تمام اطلاعات مالی مرتبط را به صورت شفاف و صادقانه ارائه کنند، از جمله یادداشت‌ها، جداول و توضیحات تکمیلی که موقعیت مالی شرکت را به خوبی نشان دهند.
• اصل عینیت: اطلاعات مالی باید مبتنی بر شواهد عینی و بی‌طرفانه باشد و از جانبداری و نظر شخصی آزاد باشد. هرچند حسابداری مالی شامل برآوردها و قضاوت‌های حرفه‌ای نیز هست، اما صورت‌های مالی باید بر اساس واقعیت تهیه شوند.

 

حسابداری مالی در برابر حسابداری مدیریت

حسابداری مالی و حسابداری مدیریت هر دو نقش مهمی در سازمان دارند اما اهداف، روش‌ها و مخاطبان متفاوتی دارند.

هدف: حسابداری مالی اطلاعات مالی را برای ذینفعان خارجی مانند سرمایه‌گذاران، طلبکاران و نهادهای نظارتی فراهم می‌کند، در حالی که حسابداری مدیریت اطلاعات داخلی مورد نیاز مدیران را برای تصمیم‌گیری و کنترل عملیات ارائه می‌دهد.

استانداردهای گزارش‌دهی: حسابداری مالی باید مطابق با استانداردهای رسمی مانند GAAP یا IFRS باشد، اما حسابداری مدیریت انعطاف‌پذیر بوده و نیازی به رعایت این استانداردها ندارد و می‌تواند گزارش‌های سفارشی شده‌ای تولید کند.

دوره گزارش‌دهی: حسابداری مالی معمولاً عملکرد گذشته را به صورت دوره‌ای گزارش می‌کند، مانند گزارش‌های فصلی یا سالانه، اما حسابداری مدیریت بیشتر به برنامه‌ریزی آینده، بودجه‌بندی و پیش‌بینی می‌پردازد.

جزئیات و دامنه: حسابداری مالی دید کلی و جامع از وضعیت مالی کل سازمان ارائه می‌دهد، در حالی که حسابداری مدیریت اطلاعات دقیق‌تر و خاص‌تری را ارائه کرده و عملکرد دپارتمان‌ها، محصولات یا پروژه‌ها را به تفکیک بررسی می‌کند.

الزام قانونی: حسابداری مالی برای شرکت‌های عمومی الزامی است و باید توسط حسابرس مورد بررسی قرار گیرد، اما حسابداری مدیریت الزامی قانونی ندارد و بیشتر برای بهبود عملکرد داخلی استفاده می‌شود.

 

نتیجه‌گیری

در مجموع، حسابداری مالی پایه شفافیت و پاسخگویی در کسب‌وکار است. با ثبت و گزارش دقیق فعالیت‌های مالی، تصویری قابل اعتماد از سلامت مالی شرکت ارائه می‌دهد. از دقت آن بهره ببرید تا کسب‌وکار خود را به سوی آینده‌ای روشن و موفق هدایت کنید.

 

منبع خبر : accsepid.com