رسول حیات‌غیبی، جوانی از دل اصفهان؛ رقیب تسلا در فناوری لیزر با اختراع “لیرا (Lira)”
از دل اصفهان، شهری که تاریخ و صنعت در هم تنیده‌اند، جوانی برخاسته که مرزهای فناوری را جابه‌جا کرده است. رسول حیات‌غیبی، مخترع ایرانی، با اختراع سیستم لیرا (Lira) توانسته ایده‌ای را به واقعیت تبدیل کند که تا پیش از این تنها شرکت‌هایی مانند تسلا در جهان جرأت ورود به آن را داشتند. اختراعی که ترکیبی از لیزر، هوش مصنوعی و مهندسی دقیق است و اکنون در سه صنعت مهم ساختمانی، خودروسازی و پزشکی تحولی بی‌سابقه ایجاد کرده است.
آغاز یک انقلاب تکنولوژیک از ایران
در دنیایی که فناوری‌های پیچیده معمولاً از دل شرکت‌های چند میلیارد دلاری متولد می‌شوند، ظهور پروژه‌ای همچون لیرا از ایران، نشانه‌ای از توان و خلاقیت جوانان ایرانی است. لیرا سیستمی هوشمند است که با استفاده از لیزر دیودی با طول موج دقیق و کنترل‌شده، قادر است سطوح شیشه‌ای را بدون نیاز به تماس فیزیکی پاک‌سازی کند. این سیستم در عین سادگی، ساختاری عمیقاً علمی دارد و بر پایه‌ی الگوریتم‌های هوش مصنوعی طراحی شده که شدت تابش، زاویه و تمرکز پرتو را متناسب با نوع آلودگی تنظیم می‌کند.
در واقع، هدف اصلی از طراحی لیرا این بود که فرایند پاک‌سازی سطوح حساس بدون خطر و بدون نیاز به نیروی انسانی انجام شود ایده‌ای که در ابتدا غیرممکن به نظر می‌رسید اما اکنون به مرحله‌ای از واقعیت رسیده که می‌تواند الگوی جهانی باشد.
کاربرد لیرا در صنعت ساختمانی؛ پاک‌سازی بدون خطر و بدون توقف
یکی از نخستین اهداف لیرا، حل یکی از بزرگ‌ترین مشکلات شهرهای مدرن بود: تمیز نگه‌داشتن نماهای شیشه‌ای برج‌ها.
در روش‌های سنتی، کارگران با طناب یا بالابر در ارتفاعات خطرناک مشغول پاک‌کردن سطوح می‌شوند کاری که نه‌تنها پرهزینه و زمان‌بر است، بلکه گاه به قیمت جان انسان‌ها تمام می‌شود.
لیرا این مشکل را با استفاده از لیزرهای هوشمند و سنسورهای نوری دقیق برطرف کرده است. سیستم می‌تواند از فاصله‌ی چند متری، سطح شیشه را اسکن کرده و ذرات آلودگی، قطرات باران یا لکه‌های صنعتی را شناسایی کند. سپس با تنظیم پرتو لیزر در زاویه‌ی خاص، انرژی حرارتی لازم را به همان نقطه می‌فرستد تا آلودگی تبخیر شود، بدون آنکه به شیشه آسیبی برسد.
این فناوری نه‌تنها هزینه‌ی نگهداری ساختمان‌ها را تا ۷۰٪ کاهش می‌دهد، بلکه عمر مفید شیشه‌ها را نیز افزایش می‌دهد.
کاربرد لیرا در برج‌های شیشه‌ای و مراکز تجاری مدرن، ایران را در صف کشورهایی قرار داده که به سمت مدیریت هوشمند شهری و نگهداری بدون تماس حرکت می‌کنند.
ورود لیرا به صنعت خودروسازی؛ نسل جدیدی از خودروهای هوشمند تمیزشونده
دومین حوزه‌ای که لیرا وارد آن شده، صنعت خودروسازی است.
یکی از کاربردهای آینده‌نگرانه‌ی این فناوری، سیستم پاک‌سازی خودکار شیشه و آینه‌ی خودروها با استفاده از لیزر است. برخلاف برف‌پاک‌کن‌های سنتی که محدود به سطح خاصی هستند، لیزر لیرا می‌تواند تمام سطح شیشه را پوشش دهد، حتی در شرایط بارانی، برفی یا گردوغبار جاده‌ای.
هوش مصنوعی درون سیستم قادر است با حسگرهای محیطی خودرو هماهنگ شود و در لحظه تشخیص دهد که کجا بخار یا رطوبت تشکیل شده است. سپس پرتوهای کنترل‌شده‌ی لیزر را به همان نقطه ارسال می‌کند تا بدون هیچ صدا یا حرکت مکانیکی، سطح شفاف و ایمن باقی بماند.
این فناوری می‌تواند در نسل آینده خودروهای برقی و خودران، جایگزین کامل سیستم‌های سنتی شود و سطح دید راننده را در هر شرایطی تضمین کند.
شرکت تسلا پیش‌تر در فاز تحقیقاتی به فناوری مشابهی اشاره کرده بود، اما لیرا به‌عنوان نخستین نمونه‌ی عملیاتی از خاورمیانه، نشان داده که ایران نیز می‌تواند در مسیر توسعه‌ی خودروهای هوشمند نقشی جدی ایفا کند.
کاربرد لیرا در پزشکی؛ جراحی‌های تمیز، دقیق و بدون تماس
لیزرها مدت‌هاست در دنیای پزشکی جایگاه ویژه‌ای دارند، اما آنچه لیرا را متمایز می‌کند، ترکیب الگوریتم‌های هوش مصنوعی با کنترل دمایی پرتو لیزر است.
در حوزه پزشکی، این فناوری می‌تواند برای پاک‌سازی دقیق ابزار جراحی، سطوح اتاق عمل، و حتی ضدعفونی بدون تماس تجهیزات حساس مورد استفاده قرار گیرد.
یکی از مشکلات رایج در بیمارستان‌ها آلودگی‌های میکروسکوپی است که به‌راحتی با روش‌های سنتی از بین نمی‌روند.
لیرا می‌تواند با تنظیم توان خروجی بین ۵ تا ۱۰ وات، و با طول موج ۹۸۰ نانومتر، دقیقاً به اندازه‌ای انرژی تولید کند که میکروارگانیسم‌ها را از بین ببرد بدون آنکه به بافت یا فلز آسیب بزند.
این ویژگی، آن را به گزینه‌ای ایده‌آل برای بخش‌های استریل بیمارستانی و آزمایشگاه‌های بیولوژیکی تبدیل کرده است.
در آینده نزدیک، از نسخه‌های مینیاتوری‌شده‌ی لیرا می‌توان در جراحی‌های حساس مانند چشم‌پزشکی یا دندان‌پزشکی نیز بهره برد، جایی که دقت و کنترل حرارت در حد میکرومتر اهمیت دارد.
فناوری بومی، نگاه جهانی
از انتخاب لیزر دیودی گرفته تا طراحی بردهای کنترلی و الگوریتم‌های نرم‌افزاری، همگی حاصل تلاش مهندسان جوان ایرانی است.
این پروژه نشان می‌دهد که ایران می‌تواند در حوزه فناوری‌های نوظهور، از جمله لیزر، رباتیک و هوش مصنوعی، به خودکفایی برسد.
در شرایطی که بسیاری از کشورها هنوز در حال آزمایش سیستم‌های مشابه هستند، لیرا توانسته در سطح مفهومی و نمونه اولیه عملکردی قرار بگیرد و آماده‌ی ورود به فاز صنعتی شود.
مقایسه با پروژه‌های بین‌المللی
در حال حاضر، تنها چند شرکت در جهان به‌صورت جدی روی فناوری مشابه کار می‌کنند.
در رأس آن‌ها تسلا و Boston Dynamics هستند که به ترتیب در صنایع خودرو و رباتیک فعال‌اند.
اما تفاوت کلیدی در این است که لیرا با هزینه‌ای بسیار کمتر و منابع محدودتر، به همان سطح از دقت عملکردی دست یافته است.
درحالی‌که پروژه‌های آمریکایی برای توسعه فناوری مشابه نیاز به ده‌ها میلیون دلار سرمایه دارند، لیرا از دل اصفهان، با هزینه‌ای چند هزار دلاری ساخته شده است — و همین موضوع، ارزش نمادین آن را چندبرابر می‌کند.
چشم‌انداز آینده؛ از برج‌ها تا فضا
مسیر آینده لیرا تنها به زمین محدود نیست.
این فناوری در نسخه‌های بعدی می‌تواند در ماهواره‌ها، فضاپیماها و ایستگاه‌های فضایی نیز برای پاک‌سازی پنل‌های خورشیدی یا لنزهای نوری مورد استفاده قرار گیرد.
با توجه به اینکه در محیط فضا گردوغبار یا بخار آب وجود ندارد، اما ذرات میکروسکوپی می‌توانند روی تجهیزات بنشینند، لیزرهای دقیق لیرا می‌توانند بدون تماس فیزیکی، تمیزی و کارایی را حفظ کنند.
همچنین در صنایع نظامی، هوافضا و انرژی خورشیدی نیز از این فناوری می‌توان بهره برد؛ چراکه لیزرهای هوشمند توانایی حذف آلودگی از سطح سنسورها، دوربین‌ها و سلول‌های حساس را دارند.
جمع‌بندی
لیرا (Lira) نه‌تنها یک اختراع، بلکه نمادی از اراده و توانمندی نسل جدید مهندسان ایرانی است.
از دل اصفهان تا رقابت با تسلا، این پروژه نشان داد که خلاقیت مرزی نمی‌شناسد و حتی در شرایط محدود نیز می‌توان جهانی فکر کرد.
لیرا امروز آغازگر فصلی نو در سه صنعت بزرگ ساختمان‌سازی، خودروسازی و پزشکی است فصلی که از ایران شروع شده و می‌تواند مسیر فناوری‌های پاک و هوشمند را برای جهان ترسیم کند.
